خطه آذربایجان به دلیل وسعت مراتع و زمین‌های کشاورزی و آب و هوای مطلوب و طبیعی کوهستانی همواره در تولید قالی از موقعیتی یگانه بهرمند بوده میباشد. قالی‌ها و قالیچه‌های تولیدی به وسیله روستائیان این حیطه با ساختاری محکم و پرزی بلند و بافتی درشت ،پر از نقوشی هندسی و شکسته با برخورداری از رنگهای تند و تیره از مردمی‌کوشا و سخت کوش و مقاوم و قناعت پیشه حکایت مینماید که با طبیعتی به پایداری و استقامت کوهستان، به فرش، فقط تحت عنوان یک زیرانداز گرم مینگرند.
بعضا از خصوصیت‌های فرش تبریز:
قالیشویی در مشهد
تلفیق طرحها و نقشه‌ها با همدیگر
به کار گیری از نقوش باغی
استعمال از رنگهای طبیعی مانند روناس – اسپرگ-قرمزدانه
جور گره مصرف شده:گره ترکی بافت
بافت نقش‌های پر رنگ فیس بروی فرش و تابلو فرشها
بافت فرشهای رج شمار بالا
کوتاه بودن پرز قالی
رنگهای به فعالیت رفته تند و نپخته
و …
ولی از مهم‌ترین نقشه‌های فرش تبریز میشود به اسلیمی– پاد شاه عباسی-لچک و ترنج-پایین خاکی-چشم انداز و چهار فصل و … اشاره نمود.
بخشها قالی بافی در جمهوری اسلامی‌ایران, قالی بافی در کشور ایران
در حیطه کردستان نیز بخشها قالی بافی موجود است
فرش یزد :
از ابتدا سال‌های بیست و سی، بازرگانان کرمانی به ساخت قالی‌های یزدی برای عرضه در بازار اروپا و ایالات متحده تلاش گماشتند. مثال‌های دیرین‌خیس، مرتب به طرحهای هراتی بود و شاید نهایی مرحله تکامل در ساخت را نشان دهد. روی قالی‌های یزدی طرح لچک و ترنج و اکثر وقت‌ها یک مسئله یکنواخت و کناره‌های آزاد و گهگاه طرحها تقلیدی از قالی‌های کاشان به چشم میخورد.
چله شبیه قالی‌های کرمان و محصول تار از نخ پنبه و پود به طور سه لاست و گره از گونه نامتقارن. بافت چندان دقیق وجود ندارد و بلندی پرزها تفاوت ظاهری با قالی‌های دیرین یزدی را بوجود آورده میباشد. در ده سال‌های اخیر به کار گیری از طرحهای تبریز و کاشان اشاعه متعددی در استان یزد به ویژه شهر اردکان داشته که ولی در تقلید از طرحهای تبریز تفاوت مشهودی با مثال اصل تبریز موجود هست.
مختصات فرش دستباف یزد:طرح معمول فرش یزد، ترنجی میباشد که فی مابین فرش قرار میگیرد. ولی کم کم نیز فرشهای یزدی با ترنج‌های کوچک پخش گردیده در سراسر فرش یافت میگردد.
کیفیت: فرش و قالی دستباف یزد کیفیت بسیار بالایی داراست و بسیار بادوام میباشد، به همین برهان برای پهن کردن در منطقه‌های پرتردد ایده‌آل میباشد.
اندازه و صورت: فرش یزد در اندازه‌های متفاوت بافته میشود، ولی اکثر فرشهای دستباف یزدی اندازه میانگین (4 x 6 یا این که 8 x 10 پا) دارا هستند. فرش یزدی وسیع و نفیس (10 x 18 پا)، به غیر از چندین فرش آنتیک و دیرین بسیار کیمیا میباشد.
رنگ: موضوع قرمز‌رنگ برجسته و کناره‌ی قهوه‌ای مخلوط رنگ اصلی فرشهای یزدی میباشد. ولی بخش اعظمی‌از قالیبافان یزدی رنگ صورتی را برای موضوع انتزاعی گزینش میکنند. خاکی و سبز کمرنگ نیز در فرشهای جدیدتر چشم میگردد. آبی‌رنگ رنگی میباشد که به تدریج در فرش و قالی دستباف یزد مشاهده میشود.
بافت: فرش یزد معمولاً قطور میباشد.
چله: تار فرش یزد عموماً پنبهای و پود آن پنبهای یا این که پشمی‌میباشد.
بها: فرش یزد دستباف فرشی خوشگل و دقیق میباشد. فرشهای قشنگ و اصیل یزد با بها‌های متفاوتی فروخته میشوند. به خیال داشته باشید که هرچه KPSI (تعداد گره‌ها در واحد سطح) طولانی تر باشد، فرش گران‌خیس میباشد.
بخشها قالی بافی در جمهوری اسلامی‌ایران, قالی بافی در کشور ایران
یکی مهم ترین صنعت‌های دستی شهر تبریز قالیبافی میباشد
فرش کردستان :
در حیطه کردستان نیز بخشها قالی بافی موجود هست که هر کدام آوازه بسزایی دارا هستند. بافته‌های سنه و بیجار و عشایر بومی‌درین ناحیه هر مورد با مختصات و خصوصیت‌های معلوم قابل تقسیم و طبقه‌بندی میباشند.
قالی‌های سنه که در سنندج و حریم آن بافته میگردد، از نگاه نازکی و طرح و رنگ اصالت دارا‌هستند. طرحهای کهن مانند: گل میرزا علی، گل فرنگ، گل و بلبل، گل محمدی و طرح هراتی از مثال فرشهای این حوزه میباشند.
طرح هراتی و مینا خانی از نقوش به عمل رفته در قالی بیجار میباشد که با رنگهای آبی رنگ و قرمز رنگ لاکی و قهوه‌ای شناخته میگردند.
بخشها قالی بافی در کشور ایران, قالی بافی در جمهوری اسلامی‌ایران
استان اصفهان یک کدام از دارای اسم و رسم‌ترین بخشها قالی بافی در کشور‌ایران میباشد
فرش تبریز :
یک کدام از مهم‌ترین صنعت‌های دستی شهر تبریز قالیبافی میباشد و در این مورد آوازه جهانی دارااست. فرشبافی در تبریز از گذشته از زمان صفویه ابتدا گردیده و یکی‌از قدیمیترین و معروفترین مرکز‌ها بافت فرشهای دستباف در عالم به شمار می‌آمده و امروزه نیز آیتم دقت تجار فرنگی میباشد.
اوایل فرشها در قالب طرحهای روستایی با رجشمار ذیل بافته میشده که به مرور عصر با پرورش و ترقی فرش و قالیبافی تا ۱۱۰ رج ارتقاء پیدا کرده و همینطور به هنر درباری مبدل گشته میباشد. از بخشها مهم قالیبافی در محدوده آذربایجان شرقی میتوان به: تبریز، مرند، مراغه، اهر، هریس، بخشایش و اخلاق و رفتار اشاره کرد که هرکدام از این بخشها خویش خاستگاه سبکی مختص در پباده سازی و رنگبندی در قالیبافی هستند. در موزه‌های عالم فرشهای بسیار زیبایی از تبریز موجود است که بیشترین آنها مرتبط با عصر صفویه و قاجاریه است.
